De Tunesische veestapel is vergeleken met Nederland vrij bescheiden (646 duizend vs. 4,1 miljoen stuks in 2017) en is met name geconcentreerd in het noorden (67%) en midden (30%) van het land. Dit komt omdat het klimaat daar relatief zacht en nat is, terwijl het zuiden van Tunesië een droog woestijnklimaat kent. Er zijn weinig grote veehouders (80% van de 112 duizend Tunesische veehouders houdt minder dan 5 koeien) en meer dan de helft houdt Europese rassen (Holstein, Tarentaise, etc.), terwijl de rest lokale en gekruiste rassen houdt.

Ondanks groeiende lokale vraag naar zuivelproducten en rundvlees, is de Tunesische veestapel de afgelopen tien jaar met 7% procent gedaald, met name in het noorden. Dit leidt niet alleen tot een dalende lokale productie van vlees en melk, maar ook tot een sterke stijging van import van deze producten en hun detailhandelprijzen (met name voor verse zuivel). In 2017 importeerde Tunesië voor ongeveer 47,4 miljoen USD aan zuivelproducten en rundvlees.

Deze ontwikkeling baart de Tunesische overheid zorgen om verschillende redenen. Allereerst wordt Tunesië afhankelijker van dure buitenlandse import wat de voedselzekerheid en handelsbalans niet te goede komt. Daarnaast betekent minder lokale productie minder werk, terwijl Tunesië worstelt met een hoge werkloosheid (15,5% in 2017) met name in de rurale gebieden. Ten slotte kunnen stijgende levensmiddelprijzen leiden tot sociale onrust en protesten, net als in 2010 bij de Arabische lente het geval was.

Al enkele decennia wordt gezocht naar manieren om de Tunesische melkindustrie winstgevender en productiever te maken. De marges op melk staan echter continue onder druk, doordat de boeren enerzijds van geïmporteerde producten (medicijnen, voer en verpakkingen) en anderzijds van de door de Tunesische overheid vastgestelde melkprijs afhankelijk zijn. Dit veroorzaakte in 2018 een grote crisis, omdat boeren door de plotse devaluatie van de Tunesische dinar hun kosten met 30% zagen stijgen, terwijl de Tunesische overheid vasthield aan een te lage melkprijs (1,2 dinar/0,39 eurocent per liter gesteriliseerde melk). Hierdoor besloten veel boeren hun koeien aan Algerijnse boeren te verkopen waar de melkprijzen hoger lagen.

Daarnaast blijken bepaalde rassen, zoals Holsteiners, lastig te kunnen gedijen in het warme Tunesische klimaat waardoor deze veel minder melk produceren en kalveren werpen tijdens hun leven. Ook bij slachtvee maakt het juiste ras een groot verschil, want een Limousin levert in Tunesië 513 kg aan vlees op en een Tarenaise 550 kg. Verder hebben veel boeren, met name de kleine boeren, onvoldoende kennis over de juiste voeding en verzorging van hun dieren, wat leidt tot minder melkproductie en hogere kosten door zieke dieren. Tenslotte zijn kwaliteitsbewaking door gebrekkige opslag en verwerking van melk, informele verkoop van runderen voor de slacht en smokkel van melk, voer en vee punten van zorg.

In 2016 nam Tunesië een nieuwe investeringswet aan, waarbij de Tunesische overheid een aantal prioriteitssectoren, waaronder landbouw en veeteelt, en onderontwikkelde gebieden, zoals Béja en Jendouba in Noord-Tunesië, met extra (fiscale) voordelen aanwees. Ook investeringen in innovatieve, duurzame of productieverhogende technologieën (inclusief digitale oplossingen die traceerbaarheid en monitoring op afstand bevorderen) kunnen onder deze wet op ruime subsidies en andere voordelen rekenen.

Daarnaast kondigde de Tunesische minister van landbouw, Samir Taieb, in 2018 verschillende maatregelen en subsidies aan om de lokale vlees- en melkproductie te versterken ter waarde van 33 miljoen dinar (ongeveer 11 miljoen euro). Daarbij wilde de minister in kaart brengen welke rassen het beste bestand zijn tegen het lokale klimaat en zorgen dat de vee beter traceerbaar wordt om smokkel en fraude tegen te gaan. Daarnaast is de inzet van nieuwe technologie en innovaties in de Tunesische landbouw een van zijn speerpunten.

Tenslotte zullen in de nabije toekomst nog een aantal zaken gaan spelen voor Tunesische boeren. Allereerst de uitbreiding van het bestaande handelsverdrag tussen de Europese Unie en Tunesië met landbouwgoederen, waardoor het voor hen noodzakelijker dan wel aantrekkelijker wordt om volgens Europese standaarden te produceren. Daarnaast is een trend gaande binnen de Tunesische landbouwsector om meer en meer producten biologisch te produceren. Hoewel deze trend vooral exportgericht is, groeit deze en kan in de toekomst ook leiden tot meer lokale interesse in biologische melkproducten en vlees.

De bovenstaande omstandigheden bieden kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven. Hierbij valt niet alleen te denken op innovatieve en praktische oplossingen die Nederlandse bedrijven momenteel aan Europese boeren aanbieden, qua voeder, melkopslag en verbetering van rassen, maar ook aan digitale monitoringsoplossingen.

Deze monitoringsoplossingen zijn met name interessant voor grotere veehouders, omdat dit hen staat stelt om hun kudde efficiënt te monitoren, problemen (ziekte, voeding, etc.) voortijdig te onderkennen en verhelpen en ook eenvoudiger het optimale moment voor melken of bevruchting te bepalen. Hierdoor kan de Tunesische boer dankzij deze technologie gelijktijdig zijn kosten verlagen, zijn veestapel gezonder houden en zijn productie vergroten. Ook de Tunesische overheid en voedselindustrie zullen de inzet van dergelijke technologie toejuichen, omdat een dergelijk systeem de herkomst van vee en melkproducten beter traceerbaar maakt, fraude kan tegengaan en ook kan helpen bij de kwaliteitsborging en -controle.

Daarbij is het zeker aan te raden aan Nederlandse bedrijven om verder te kijken dan alleen export van hun product of oplossing naar Tunesië. Tunesië is een aantrekkelijke productie- en distributielocatie voor bedrijven die niet alleen de Tunesische markt willen bedienen, maar ook nabijgelegen Arabische en Afrikaanse markten. Daarnaast kunnen Nederlandse bedrijven in samenwerking met lokale veehouders en kennisinstituten hun producten doorontwikkelen of nieuwe producten ontwikkelen (bijv. monitoringsysteem voor koeien aanpassen voor kamelen). Tunesië biedt meer kansen voor Nederlandse bedrijven dan alleen als afzetmarkt. Ten slotte biedt Tunesië ruimte en voordelen aan Nederlandse veehouders om hun bedrijf in Tunesië uit te breiden, ruimte die in Nederland vaak ontbreekt door regelgeving of bestemmingsplannen.